Parafia - Historia

Bielcza leży we wschodniej części województwa małopolskiego, w odległości 15 kilometrów od Brzeska, na południowym krańcu Kotliny Sandomierskiej, w malowniczym, pełnym zieleni, równinnym pejzażu, w bliskości iglastych lasów, stanowiących pozostałość dawnej Puszczy Radłowskiej. Od zachodu i wschodu jej terytorium opływają wody Uszwicy i Kisieliny, będące prawobrzeżnymi dopływami Wisły. Nazwę miejscowości wsi wiązać należy ze staropolskim słowem "biel", oznaczajacym bagno, albowiem w czasach lokacji Bielczy dużą część jej ziem zajmowały tereny podmokłe i bagniste. Nie ulega wątpliwości, że miejscowość szczycić się może starodawną i udokumentowaną źródłowo metryką historyczną, która sięga czasów średniowiecza. Po raz pierwszy o jej istnieniu wzmiankuje dokument z 1443 r., w którym biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki wraz z kapitułą zobowiązuje kanoników: Piotra z Cząstkowa i Jana Długoszado do poświadczenia zeznaniem na wiecu wiślickim granic wsi Radłów i Bielcza. Starodawna jest również duchowa metryka Bielczy, ponieważ pierwszymi jej parafiami były: najstrarsza w południowej Małopolsce parafia radłowska, erygowana wg. tradycji w 1084 r. oraz utworzona przez biskupa Bodzantę w 1364 r. parafia w Borzęcinie.

Najdawniejsze dzieje Bielczy wiążą się z jej przynależnością do biskupiego klucza dóbr radłowskich, który był w XI w. jedyną fundacją kościelną, powstałą z królewskiego nadania dla biskupów krakowskich. Jej centrum był Radłów, jako ośrodek administracji całego majatku ziemskiego, a także najstarsza w południowej Małopolski parafia z drewnianym pierwotnym kościołem, a potem gotycką światynią, wzniesioną w 1337 r. z fundacji biskupa Jana Grota. Była ona zatem pierwsza parafią, do której należeli wierni zamieszkujacy ziemie bielecką. Przypomnijmy, iż w tej własnie parafii w latach 1546 -1549 proboszczem był Stanisław Hozjusz, późniejszy biskup krakowski, kardynał, legat papieski, wybrany na przewodniczącego obrad Soboru Trydenckiego w 1563 r.

Dopiero w 1364 r., kiedy to biskup Bodzanta z Jankowa założył wieś Borzęcin i ustanowił tam nową parafię. Stała się ona ośrodkiem życia duchowego dla pobożnych bielczan. Pierwszą źródłową informacją o Bielczy jest wyżej wspomniany dokument z 1443 r. biskupa krakowskiego Zbigniewa Olesnickiego.

Wszystkie wsie wchodzące w skład biskupich dóbr klucza radłowskiego, po zajęciu przez Austrię ziem Małopolski wraz z Galicją, zostały w 1772 r. zabrane przez cesarza Józefa II, który przekazał je na rzecz utworzonego z konfiskaty majątku kościelnego Funduszu Religijnego, podlegającego państwowemu zarządowi cyrkułu Bochnia. Z zachowanych do dziś w archiwum bieleckiej parafii ksiąg metrykalnych wynika, iż w latach 80. XVIII w. w Bielczy żyło ponad tysiąc katolików. Istniała już wówczas drewniana kaplica.

Po roku 1819 radłowskie dobra cesarz Józef II darowuje hrabiemu Homaeszowi, od którego nabywa je baron Badenfeld. natomiast po 1972 r. kolejnymi ich dziedzicami są kolejno: krakowski bankier Ludwik Helcl, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego Maurycy Straszewski, a po nim hrabiowie Henryk Dolański i Henryk Skrzyński.

Bielcza zawdzięcza utworzenie placówki duszpasterskiej ks. dr. Jakubowi Górce, profesorowi Seminarium Duchownego w Tarnowie. On to wyjednał gorącymi prośbami u ks. bpa Leona Wałęgi zgodę na przysłanie do Bielczy stałego kapłana, aby zagwarantować mozliwość regularnego odprawiania Mszy Świetej. Pierwszym wikariuszem z upoważnieniami proboszcza był ks. Jan Tokarz, który objął swe obowiązki 1 VII 1902 r., a tym samym w Bielczy ustanowiona została ekspozytura przy parafii w Borzęcinie. Jego następca ks. Paweł Szczygieł (od 1 VII 1904 r.) energicznie przystapił do budowy nowej świątyni w 1906 r. W niespełna dwa lata budowa okazałej świątyni, o bogatej architekturze, była ukończona, a 1 I 1908 r. ks. prałat Jan Pilchodprawił w niej pierwszą Mszę Świętą. W niedługim czasie, 12 v 1925 r., staraniem ks. Jana Chmiela, utworzona została w Bielczy samoistna i pełnoprawna parafia, a on sam mianowany został jej pierwszym proboszczem.

Przy zbiegu i skrzyżowaniu dróg z Radłowa, Borzęcina, Wierzchosławic, Wojnicza, Dębna i Szczepanowa nad meandrem (zakolem, ostrym zakrętem koryta rzeki) Uszwicy w Bielczy stała kaplica III Upadku Chrystusa. Nie mamy autentycznych źródeł, kiedy ona powstała. Należy przypuszczać, że powstanie tej kaplicy wiąże się z powstaniem młyna i karczmy z zajazdem, albo jeszcze wcześniej. Figura III-go upadku świadczy, że ma ona związek z Kalwarią Zebrzydowską i jej sanktuarium tłumnie odwiedzanym od początku założenia (1506) przez licznych pielgrzymów z całej Polski, Litwy, Rusi, Prus, Moraw i Węgier, którzy z nabożeństwem i żywą gorącą wiarą obchodzili "Drogi Pańskie", czyli "Dróżki Pana Jezusa", "Dróżki Matki Najświętszej". Między pielgrzymami wspomnieć można króla Władysława IV, który w 1621 roku powracając z wojny tureckiej po odniesionym zwycięstwie pod Chocimiem. Dziękował Jezusowi i Marii za odniesione zwycięstwo. Z całym dworem obchodził drogi Męki Pańskiej solennie i nabożnie.

Przy wielkim ołtarzu na prawej stronie zawieszony obraz przedstawia pielgrzymkę tego króla i bitwę pod Chocimiem. W 1817 roku odwiedził Kalwarię cesarz Austrii Franciszek I z żoną Karoliną oraz całym dworem cesarskim.

Te odwiedziny cesarza Austrii przedstawia obraz umieszczony po lewej stronie wielkiego ołtarza. Bielczanie pielgrzymowali co roku na Kalwarię i obchodzili dróżki, których odwiedzanie było ubogacone licznymi papieskimi odpustami, a szczególnie odpustami przywiązanymi do III-go upadku. Na Łękach i Bielczy znajdują się te figury III-go upadku. Figura owa stała na przedniej ścianie kaplicy, gdzie po dwukrotnym rozbudowaniu tejże kaplicy umieszczono ją na podłodze przy wejściu do tegoż kościoła, którą wierni całowali ze czcią a po rozbiórce tego starego drewnianego kościoła przeniesiono figurę do kościoła obecnego, gdzie stała we wrzące obok ambony, a od 1983 została umieszczona na polecenie ks. J. Łatki w babińcu, czyli kruchcie tj. w bocznym przedsionku kościoła. Do stacji III-go upadku w Kalwarii były przywiązane bogate odpusty z uwagi na bardzo strome i męczące zbocze góry, po którym trzeba było dojść do stacji z uwagi na modlitwy przy niej odmawiane. Ta drewniana kaplica dwukrotnie powiększana, stała w miejscu, gdzie jest obecnie wieża murowanego kościoła - dawna kaplica była zakrystią a dobudowany do niej kościółek drewniany został przeniesiony, a raczej przesunięty na drewnianych okrągłych klocach (przetoczony na Łatówkę - ogród Łatów, gdzie obecnie stoi nowa plebania wybudowana przez ks. Franciszka Krzemienia). Po skończonej budowie obecnego kościoła - Kaplicę tę rozebrano.

Kościół ten był pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej i figurą Jej poświęconą w ołtarzu. W górnej części ołtarza widnieje obraz Św. Józefa trzymającego na ręce Dzieciątko Jezus. Św. Józef jest patronem parafii. Ołtarz ten przeniesiono do nowego, obecnego kościoła, gdzie służył jako wielki - ołtarz w prezbiterium a po wybudowaniu nowego ołtarza i wykonaniu nowej figury Matki Bożej Anielskiej po I wojnie światowej - ołtarz ten ( z dawnego drewnianego kościoła) przeniesiono do bocznej kaplicy "różańcowej" w prawej nawie kościoła. Figurę Matki Bożej Anielskiej przeniesiono z ołtarza do zakrystii w 1986 roku, a na jej miejsce wstawiono figurę Św. Józefa.

Kaplica obecnego kościoła nosi nazwę "różańcowej", ponieważ w tym ołtarzu jest obraz przedstawiający Matkę Bożą Różańcową obdarowującą Św. Dominika Różańcem. Obraz ten jest ruchomy, wysuwany.

Trzeci Zakon Św. Franciszka z Asyżu bardzo aktywny, obrał tytuł drewnianego kościoła pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Aniołów.

Od połowy XIX wieku obchodzono w Bielczy bardzo uroczyście odpust 2 sierpnia na Matkę Bożą Anielską, uroczystość tę prowadził ksiądz z Borzęcina, do którego Bielcza należała jako swojej parafii. Wyjaśnić też należy, że w roku 1813 Uszwica zmieniła swój bieg, a zostało tylko łożysko dawne zasypane piaskiem z "Gór" przywiezionym furmankami w rekordowo szybkim czasie przez bielczan w 1905 roku - tuż przed budową obecnego kościoła.

W miejscu, gdzie był meander jest obecnie asfaltowa droga - zbieg i skrzyżowanie 6-ciu dróg.

W 1904 roku przyszedł do Bielczy i zamieszkał na plebani zbudowanej w 1902 roku ks. Paweł Szczygieł jako ekspozyt do filialnego kościoła w Bielczy, należącego do parafii macierzystej Borzęcin, której proboszczem był ks. Ludwik Kozak.

Bielczanie nazywali go "Szczygieł", gdyż swoją operatywnością przeprowadził budowę nowego kościoła. Zaraz też zabrał się do przygotowania planów kościoła u architekta Sas - Zubryckiego we Lwowie, zbierając ofiary w parafii, w okolicznych dworach oraz za granicą wśród emigrantów i tych zagranicznych dworów, gdzie pracowali bielczanie. Ksiądz Paweł stale uganiał na koniu, zachęcając do prac przy budowie i do ofiarności, gromadząc materiały budowlane.

W roku 1905 na okrągłych klocach przesunięto - dotychczasowy drewniany kościół o 3 metry długości na miejsce, gdzie stoi obecnie nowa plebania, a kościół ten stoi w tym miejscu, gdzie jest obecnie nowa wieża. Zasypano dawne koryto Uszwicy w miejscu, gdzie jest obecnie asfaltowa droga przed kościołem. Uczyniono to furmankami w rekordowo szybkim tempie.

Zapał budowlany ogarnął całą parafię, tylko 4 parafian ociągało się z początku ze składaniem ofiar, gdyż nie wierzyli w pomyślne zakończenie tak wielkiego kościoła z bogatymi szczegółami architektury. Dachówkę sprowadzono z Wiednia. Wiele cegły i drzewa ofiarował dziedzic z Radłowa Henryk Dolański. W 1906 i 1907 trwały budowlane prace, a w Nowy Rok 1908 obyła się pierwsza Msza Św., którą odprawił rodak ks. prałat Jan Pilch. Poświęcenie kamienia węgielnego odbyło się 29 czerwca 1906 roku. W imieniu bp. Leona Wałęgi dokonał go ks. dr. św. Teologii Józef Bąba, protonotariusz apostolski, prałat domowy Ojca Św. , dziekan Tarnowskiej Kapituły Katedralnej.

Błogosławieństwo Boże towarzyszące tej budowie sprawiło, że obyło się bez ani jednego śmiertelnego wypadku. Podziwiać należy święty zapał i ofiarność parafian, dzięki którym prace posuwały się w tak szybkim tempie. Kowalskie prace metalowych balasek i metalowego ogrodzenia przykościelnego cmentarza i bram, wykonał kowal Kawa z Biadolin.

Msza Święta Na Żywo

Kontakt

Parafia pw. Matki Bożej Anielskiej w Bielczy
Bielcza 47,
32-824 Bielcza

Kancelaria tel. 14 68 47 650,
kom. 787 628 210

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
nr konta: BGŻ BNP PARIBAS
73 1600 1462 1837 8864 1000 0001